Mối nguy khi China thử thách 'người không dễ dàng lường' Trump - VnExpress

Tổng thống trúng cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Vụ tàu chiến TQuốc thu giữ trang bị lặn của Mỹ trên Biển Đông hôm 15/12 được rộng rãi chuyên gia phân tích coi là một đòn thử thách của Bắc Kinh đối với Tổng thống thắng cử Donald Trump với hy vọng rằng ông Trump sẽ phải nhún nhường trước Trung Quốc sau khi lên nắm quyền, theo Vox.

Thượng nghị sĩ John McCain nghĩ là hành động của TQuốc có thể được lấy ngẫu hứng từ vụ Iran bắt giữ tàu chiến Mỹ hồi đầu năm, làm cho các thủy thủ Mỹ phải xin lỗi công khai trên truyền hình. "Mỹ lúc đó đã không biểu lộ được sức mạnh của chính mình. Công chúng đang lợi dụng nhân tố đó, hy vọng tình hình sẽ sớm thay đổi", McCain nói trong cuộc phỏng vấn với CNN.

Thế nhưng bức xúc của Trump hóa ra lại ngoài mong chờ của TQuốc. "TQuốc móc túi trang bị tìm hiểu của hải quân Mỹ trên hải phận quốc tế - vớt nó khỏi mặt nước và mang về China trong hành động chưa từng có tiền lệ", Tổng thống thắng cử Mỹ viết trên Twitter.

Trung Quốc sau đó tuyên bố sẽ trao trả vũ trang lặn cho Mỹ "theo bí quyết thích hợp" duyệt các kênh thương lượng quân sự. Chỉ một số giờ sau, ông Trump lại tiếp diễn viết trên Twitter: "Chúng ta nên nói với TQuốc rằng ta không cần thiết bị lặn không người lái mà họ lấy nữa. Cứ để họ giữ chúng".

Theo các chuyên gia phân tách, tuyên bố này của ông Trump có vẻ như đã khiến Trung Quốc bất thần, bởi nó hoàn toàn trái ngược với những gì người tiền nhiệm Barack Obama đã làm cho trong 8 năm qua đối với những khó khăn liên quan tới China.

Trong suốt nhì nhiệm kỳ của bản thân, ông Obama luôn nỗ lực xây đắp mối quan hệ gần gụi hơn với TQuốc. Ông coi Bắc Kinh là một công ty đối tác kinh tế quan trọng, và có lúc là một nhân tố để kiềm nhạo báng các hành động hạt nhân của Triều Tiên. Mỹ và TQuốc cũng chuẩn bị hợp tác, hội đàm với nhau trong những khó khăn dài lâu như biến đổi khí hậu.

Thế nhưng ông Trump và nhóm cố vấn của mình lại có cái nhìn khác hẳn. Trong mắt ông, Trung Quốc là một mối nạt dọa đối với nền kinh tế Mỹ, là thủ phạm khiến cho rộng rãi người Mỹ mất công ăn việc làm và là quốc gia mà các đời tổng thống Mỹ trước đây đã quá nhún nhịn nhường trong phổ biến thập kỷ.

"TQuốc là đối thủ lớn nhất trong nghĩ suy của Trump", Patrick Cronin, giám đốc cấp cao Chương trình An toàn châu Á – Thái Bình Dương tại Trung tâm Bình an Mỹ Mới, bình luận. "Kẻ địch đó chẳng hề là Nga, mà là China".

Sự không giống nhau trong ý kiến với TQuốc của hai nhà chỉ huy được biểu thị rất rõ trong những phát ngôn gần đây. Ông Obama trong cuộc họp báo ở Nhà Trắng hôm thứ sáu tuần trước bắt buộc người kế nhiệm tôn trọng các truyền thống ngoại giao, cảnh báo về ý định trong khoảng bỏ chính sách "Một TQuốc" của Trump.

Dường như đó, ông Trump là người đã gọi điện cho nhà chỉ huy Đài Loan Thái Anh Văn, phá vỡ lẽ các nguyên tắc ngoại giao đã được thiết lập trong phổ thông thập kỷ. Bằng tuyên bố "China cứ giữ lấy thiết bị lặn của Mỹ", ông còn đẩy các lãnh đạo Bắc Kinh vào tình thế khó xử.

Nguy cơ xung chợt

Mỹ kết tội TQuốc thu giữ trái phép vũ trang lặn đang hoạt động trên vùng biển quốc tế ở Biển Đông. Ảnh: iSTAR

Theo giới phân tích, việc ông Trump đả kích China thu giữ vũ trang lặn Mỹ trên mạng phường hội Twitter bằng trong khoảng ngữ  khiến dấy lên những thắc mắc về sự cân nhắc, suy xét của Tổng thống đắc cử Mỹ khi đưa ra những tuyên bố cần thiết có thể tác động tới chính sách đối ngoại của non sông.

Malcolm Davis, chuyên gia phân tích cấp cao tại Viện Chế độ Kế hoạch Australia, nghĩ rằng bí quyết phản ứng tương tự của ông Trump sẽ làm Mỹ mất đi kỹ năng bình chọn những thông tin mà China muốn chiếm được khi phân tách vũ trang lặn mà họ thu giữ trên Biển Đông.

"Nó chỉ cho thấy ông Trump đã không suy tính về chế độ của bản thân khi viết ra những dòng tweet đó. Nguy cơ ở đây là ông ấy sẽ đối đầu với TQuốc tới mức tình hình sẽ trở thành bất ổn", Malcolm nói.

Tờ China Daily ngày 19/12 cảnh báo rằng sự thiếu kinh nghiệm đối ngoại của Trump có thể dẫn đến trạng thái đối đầu giữa nhì nước. Tờ Global Times thì mỉa mai rằng những hành động của Trump "tụt lại đằng sau quá xa với người phát ngôn Nhà Trắng".

"Trung Quốc đến nay vẫn kiềm chế với những hành vi khiêu khích của Trump vì ông ấy vẫn chưa vào Nhà Trắng", Global Times viết. "Nhưng sự kiềm chế này sẽ không thể duy trì vĩnh viễn ví như như ông ấy vẫn đối xử với Trung Quốc theo bí quyết như ông ấy tweet hôm nay sau khi đã chính thức trở thành tổng thống Mỹ", tờ báo nhấn mạnh.

Tuyên bố này cho thấy TQuốc phổ quát khả năng sẽ tiếp diễn nín nhịn chí ít là cho đến bốn tuần một năm sau, khi Trump chính thức nhậm chức. Sau thời gian đó, nếu Trump tiếp tục công khai "thách thức lợi ích then chốt của Trung Quốc", Bắc Kinh sẽ "phản công khỏe khoắn", theo Shi Yinhong, giám đốc Trọng điểm Phân tích nước Mỹ thuộc Đại học Dân chúng Bắc Kinh, cùng lúc là cố vấn trong chính phủ TQuốc.

TQuốc có thể vận dụng các giải pháp "phản công" như triệu hồi đại sứ, xong xuôi quan hệ quốc tế, phát động chiến tranh thương mại, thậm chí là giảm cấp quan hệ ngoại giao, Shi nhận định. Bộ trưởng Ngoại giao TQuốc Vương Nghị từng tuyên bố rằng bất cứ khách hàng nào tiêu diệt ích lợi chủ chốt của Trung Quốc đều đang "tự bắn tham gia chân bản thân".

Tuy vậy, cây bút Zack Beauchamp của Vox nghĩ là với một người khó lường như Trump, mọi thứ đều có thể xảy ra. Những gì ông Obama đeo đuổi trong 8 năm qua có thể bị đảo ngược, trong khoảng quan hệ với Nga cho đến cách thức ứng phó với China.

"Dưới thời Trump, bao tay Mỹ - Trung trên Biển Đông có thể sẽ tăng thêm và trở nên thâm thúy hơn, với những biến cố khó khăn lường như vụ thu giữ trang bị lặn vừa rồi có thể diễn ra thường xuyên hơn", Li Jie, phân tích viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Hải quân Trung Quốc ở Bắc Kinh, thể hiện sự quan trọng.

Trí Dũng

Xem thêm: tin tổng hợp